Is de oogarts een racist? Rasgebonden afwijkingen

Sinds een paar jaar werd het publiek (oftewel potentiële hondeneigenaars) geconfronteerd met beelden van wat er gebeurt achter de schermen van fokkers en van honden- en kattenshows. Deze ophef begon met de bekende documentaire van de Britse televisezender BBC, “Pedigree exposed” (2009), gevolgd door een aantal vergelijkbare programmas o.a. in Nederland (Radar, 2011). Plotseling kwam een klaarblijkelijkheid aan het licht: sommige rasgebonden aandoeningen zijn erfelijk en kunnen uitgeroeid worden van de fokpopulatie dmv zorgvuldige testen en verstandige paringen.

Sinds de jaren negentig bieden erkende oogartsen wereldwijd een officieel (ECVO) oogonderzoek aan voor alle honden (en katten) waarmee gefokt wordt, maar ook hun nestgenoten. Deze oogartsen zijn lid van het Nationale Oogpanel of Eye Scheme Examiners (ESE). Dit onderzoek volgt een strikt protocol en wordt regelmatig aangepast aan nieuwe ontwikkelingen en nieuwe (DNA) onderzoeken, zodat ieder onderzoek geldig is in binnen- en buitenland. Een volledig oogonderzoek wordt jaarlijks gedaan, de eventuele afwijkingen worden genoteerd en deze gegevens worden meegegeven aan de eigenaar en doorgegeven aan de Raad van Beheer (publicatie op de website) en aan de rasvereniging.
Sinds het begin van deze oogonderzoeken en het beleid fokken na advies van de oogartsen en de fokcommissie van het desbetreffende ras, zijn een aantal erfelijke oogziektes zo goed als verdwenen bij rassen in Nederland, zoals persisterende hypertrophische tunica vasculosa lentis / persisterende primair vitreus (PHTVL/PHPV) bij de Dobermann en de Colley Eye Anomaly (CEA) bij de Colley-groep.
200 ECVO erkende oogartsen in 12 europese landen onderzoeken jaarlijks ongeveer 52.000 honden. De namen van deze oogartsen zijn terug te vinden op de website van het ECVO (www.ECVO.org). Honden worden onderzocht voor en 20 minuten na het druppelen van een druppel die de pupil open maakt en houdt (mydriaticum). In sommige rassen wordt dit onderzoek al gedaan bij pups tussen de 6 en de 8 weken oud, nadat ze gechipt zijn. Bij de meeste rassen neemt dit onderzoek op éénjarige leeftijd plaats, of wanneer er met deze hond gefokt wordt. Het onderzoek is 1 jaar geldig, omdat het oog blijft “groeien” en ziektes kunnen pas later in het leven optreden (cataract, PRA, lensluxatie,..).
Zoals alle oogonderzoeken wordt dit onderzoek gedaan in een donkere ruimte, met een spleetlamp -microscoop en een directe of indirecte ophthalmoscoop. Voor een onderdeel van het onderzoek wordt ook een goniolens gebruikt. Hiemee wordt de filtratiehoek onderzocht bij honden waar glaucoom vaker kan voorkomen. Aan het einde van het onderzoek worden twee kopieën van het formulier aan de eigenaar meegegeven, één voor eigen administratie en de andere voor de rasvereniging. Het originele, door de eigenaar ondertekende, formulier wordt gestuurd naar de Raad van Beheer (voor Nederland) en een kopie blijft bij de onderzoeker. In enkele landen worden de gegevens van dit onderzoek direct ingevuld in een website en voor iedereen per direct te raadplegen. In Nederland gebeurt dit nog via de Raad van Beheer. Het is belangrijk om te weten, dat er nationale variaties bestaan, daarvoor zijn de jaarlijkse ontmoetingen van de ESE en het blijven lezen van de vakliteratuur erg belangrijk!

Een voorbeeld is een typische vorm van uveitis bij de Golden Retriever in Engeland. Deze uit zich uit door iris cystes in de voorste oogkamer en zou erfelijk zijn. In Nederland wordt dit nog maar zeldzaam gezien in de Golden Retriever populatie, maar moet wel genoteerd worden! Ook belangrijk om rekening mee te houden is dat sommige hondenkolonieën gefokt worden voor het onderzoek naar erfelijke (oog-) ziektes en dat er daarom veel publicaties zijn met een link tussen dat ras en de onderzochte ziekte (denk aan Glaucoom bij Beagles). Ook moet men opletten met “look alikes” en raszuivere (i.a.w. gefokt volgens de regels van de rasvereniging betreffend de gezondheid –en niet de raskenmerken!) honden, zoals de Jack Russel Terrier en de lensluxatie.
Een lijst met erfelijke oogafwijkingen wordt gepubliceerd in bijna alle goede boeken over oogheelkunde, maar wordt ieder jaar “geupdated” en deze lijsten zijn ook “landgevoelig”! De onderzoeker (ie de ECVO) legt geen regels voor het fokken op, maar geeft advies. Dit advies wordt gegeven op basis van de invloed van de ziekte op zicht en/of welzijn van het dier, in zo ver dat het dier pijn lijdt door deze afwijking, een operatie nodig heeft om dit te herstellen of levenslange medicatie nodig heeft. Er wordt ook sterk tegen geadviseerd om te fokken met een hond, die een oogziekte heeft die bewezen erfelijk is.

[...]