Zespolenie wrotno-oboczne u psów: przegląd możliwošci diagnostycznych i terapeutycznych

Wprowadzenie

W zespoleniu wrotno-obocznym (PSS, portosystemic shunt) dochodzi do bezpoÊredniego przedostawania si ́ krwi z krà ̋enia wrotnego do krà ̋enia ogólnego, z pomini ́ciem wàtroby. Nieprawid∏owe naczynia mogà ∏àczyç krà ̋enie wrotne z ró ̋nymi naczyniami, w tym z ̋y∏à g∏ównà doogonowà, z ̋y∏à nieparzystà oraz z ̋y∏ami nerkowymi (rycina 1). U zwierzàt z PSS mo ̋e wyst ́powaç pojedyncze, podwójne lub mnogie zespolenie, czemu mogà towarzyszyç wspó∏istniejàce wady takie, jak ca∏kowita atrezja ̋y∏y wrotnej lub niedorozwój ̋y∏y wrotnej (1). PSS mo ̋e byç wrodzone lub nabyte, wewnàtrzwàtrobowe lub pozawàtrobowe. Wrodzone PSS cz ́Êciej jest rozpoznawane u psów rasowych ni ̋ u mieszaƒców, a zw∏aszcza u cairn terierów, jamników, sznaucerów miniaturowych, golden i labrador retrieverów, wilczarzy irlandzkich, maltaƒczyków oraz owczarków australijskich (Australian cattle dog) (2). Sugeruje si ́, i ̋ wewnàtrzwàtrobowe zespolenie po lewej stronie u wilczarzy oraz pozawàtrobowe PSS u cairn terierów i yorkshire terierów to schorzenia dziedziczne. Istniejà tak ̋e podejrzenia, ̋e PSS mo ̋e byç wrodzone u owczarków australijskich a tak ̋e innych nara ̋onych ras. Dotychczas brak jest jednak ustalonych i obowiàzujàcych zasad dotyczàcych hodowli psów dotkni ́tych chorobà. Objawy kliniczne towarzyszà- ce PSS mogà byç zró ̋nicowane, ale najcz ́Êciej obserwuje si ́ zaburzenia neurologiczne. Nale ̋y jednak pami ́taç, i ̋ w niektórych przypadkach objawy neurologiczne nie wyst ́pujà wcale, za to pojawiaç si ́ mogà nawracajàce zaka ̋enia dróg moczowych, kryszta∏y w moczu oraz kamica moczanowa (3). W innych przypadkach, objawy mogà byç na tyle nietypowe, i ̋ nie da si ́ na ich podstawie postawiç szybkiego rozpoznania, np. nawracajàce zaka ̋enia o nieznanej przyczynie, utrzymujàce si ́ md∏o- Êci i wymioty czy zaburzenia wzrostu i rozwoju. Rozpoznanie opiera si ́ na podstawie danych uzyskanych w wy- wiadzie, objawów klinicznych oraz wyników badaƒ laboratoryjnych i obrazowych. Zwykle przed zabiegiem, zaleca si ́ farmakologiczne ustabilizowanie stanu pacjenta. Operacyjne zw ́ ̋enie lub zamkni ́cie zespolenia jest leczeniem z wyboru, aczkolwiek nale ̋y pami ́taç o specyficznych przeciwwskazaniach takich, jak brak ̋y∏y wrotnej czy liczne nabyte wtórne zespolenia (2, 4, 5). [...]

Punkty Kluczowe

• Wrodzone zespolenie wrotno-oboczne to najcz ́Êciej spotykana wrodzona nieprawid∏owoÊç uk∏adu wàtrobowo- ̋ó∏ciowego u psów..
• Zaburzenia w czynnoÊci wàtroby zwiàzane z zespoleniem wrotno-obocznym prowadzà do ró ̋- nych objawów klinicznych, wÊród których najcz ́Êciej wyst ́pujàcym jest encefalopatia wàtrobowa.
• Opis zwierz ́cia, wywiad oraz objawy mogà byç wysoce sugestywne, ale nie pozwalajà na postawienie ostatecznego rozpoznania zespolenia wrotno-obocznego.
• Ostateczne rozpoznanie oraz identyfikacja wspó∏istniejàcych lub wik∏ajàcych problemów wymaga wykonania badaƒ laboratoryjnych oraz obrazowych.
• Przed zabiegiem najcz ́Êciej wdra ̋a si ́ odpo- wiednie post ́powanie farmakologiczne i dietetyczne w celu ustabilizowania stanu pacjenta.
• Gdy nie ma przeciwwskazaƒ do wykonania zabiegu chirurgicznego, leczeniem z wyboru jest operacyjne zamkni ́cie zespolenia.