Fokkerijbegeleiding bij de hond: "geboortebegeleiding"

Geboortebegeleiding bij honden is een mooie en uitdagende bezigheid. Vaak worden de veterinaire professionals geconsulteerd als er bij de eigenaar een gevoel bestaat van spoedeisendheid. Het hoofddoel van geboortebegeleiding daarom naast het vergroten van het aantal levensvatbaar geboren pups ook het geruststellen van de eigenaar waar dat kan. Het gehele geboorteproces wordt in drie stadia onderverdeeld: de ontsluitingsfase, de uitdrijvingsfase en de nageboortefase.

Tijdens het eerste contact is het van belang om vast te stellen in welk stadium van de geboorte een teef zich bevindt. Daarbij is de informatie die de eigenaar geeft van groot belang. Het begint met het uitvragen van de drachtlengte, bijvoorbeeld: “wat is het aantal dekkingen?” of “hoe is de vruchtbare periode vastgesteld? De drachtlengte is gemiddeld 61,4 dagen vanaf de dag van de vruchtbare dekkingen. Ras, grootte van de teef en aantal pups hebben invloed op de drachtlengte⁽¹⁾ . Verder is het van belang om te weten of en hoe de dracht is vastgesteld en of er betrouwbare informatie is over het aantal te verwachten pups. Al deze informatie helpt bij het inschatten hoe groot de kans is dat de geboorte werkelijk gestart is of dat het om bijvoorbeeld abortus gaat.

Bij teven waarbij nog geen pups geboren zijn is het meest betrouwbare voorteken voor een naderende geboorte een kortdurende daling van de lichaamstemperatuur, doorgaans ruim 1 ^oC. Na deze temperatuurdaling start de geboorte meestal binnen 24 uur. De temperatuurdaling valt samen met de snelle daling van de plasma  progesteronconcentratie. Deze snelle hormoonverandering zorgt ervoor dat de geboorte op gang komt. Het is dus verstandig om eigenaren te adviseren om vanaf dag 55 van de dracht driemaal daags de rectale temperatuur van de teef te meten, zodat deze temperatuurdaling niet gemist wordt.

Andere voortekenen zoals nestbouwgedrag, melkgift, onrust en minder eten zijn minder betrouwbaar gekoppeld aan de start van de geboorte. Vaginale uitvloeiing die kort voor de geboorte gezien wordt varieert van slijmig, vaak afkomstig van de baarmoedermond, tot vruchtwater en het is daarom van belang om informatie daarover goed uit te vragen.

Het hebben van persweeën (buikpers) is een belangrijke indicator van de uitdrijvingsfase en daarmee één van de criteria op basis waarvan spoedeisendheid wordt vastgesteld. Ook het geboorteverloop tot op het moment van consultatie, inclusief intervallen tussen pups en vitaliteit van de pups, geeft belangrijke informatie. Een teef moet tijdens de geboorte altijd aan de dierenarts worden aangeboden voor aanvullend onderzoek in de volgende situaties:

• Als een teef krachtig perst en de pup wordt niet binnen 30 minuten geboren (bij een eerste pup kan 45 minuten gewacht worden).
• Als er tussen 2 pups 1-2 uur zwak geperst wordt zonder dat er een pup geboren wordt.
• Als er na de geboorte van 1 of meerdere pups 2-3 uur helemaal geen persen wordt gezien terwijl nog niet alle pups geboren zijn en de teef verder geen zieke indruk maakt.
• Als er tijdens de geboorte afwijkende vaginale uitvloeiing gezien wordt.

Uiteraard moet elke hond die tijdens de geboorte ineens ernstige ziekteverschijnselen vertoont ook onderzocht worden.

Tijdens het onderzoek van een hond waarbij de geboorte niet vordert is, naast de algehele gezondheid van de teef zelf, de conditie van de pups van groot belang. Als er sprake is van foetale stress dan kan dat de beslissing om te kiezen voor een keizersnede in plaats van medicamenteuze of obstetrische methoden om een teef te verlossen ondersteunen. De hartfrequentie van de pups kan een indicatie geven of de zuurstofvoorziening van deze pups tekort schiet. De foetale hartfrequentie (FHF) is met behulp van echo goed vast te stellen. Een FHF > 180 / min. wordt als normaal beschouwd, een beduidend lagere FHF kan een indicatie zijn van foetale stress. De interpretatie is echter lastig, omdat bij pups die niet in de problemen zijn de hartfrequentie tijdens de geboorte in de tijd erg varieert en voor korte perioden ruim ager dan 180 / min. kan zijn⁽²⁾ . Het is dus van belang om het onderzoek voldoende lang te laten duren om het eventuele herstel van de FHF in beeld te brengen.

[...]