Uiergezondheid bij melkgeiten: waarde en interpretatie van diagnostische tools

De prevalentie van subklinische uierinfecties is hoog bij geiten, maar klinische mastitis komt met een incidentie van rond de 2% per jaar weinig voor in vergelijking met het rund. ondanks de lage incidentie is klinische mastitis is een belangrijke aandoening, omdat dieren die lijden aan mastitis vaak ernstig ziek zijn en pijn hebben. uiergezond- heidsproblemen brengen kosten met zich mee, maar schaden ook het dierwelzijn in ernstige mate en vormen een bedreiging voor het imago van de geitensector. om die redenen is het belangrijk om uiergezondheid te kunnen controleren. Hiervoor is een goed begrip van verwekkers van uierontsteking bij geiten en hun verspreiding nodig. Daarnaast is het belangrijk om de voor- en nadelen van de diagnostische tools die ter beschikking staan te kennen, zodat deze tools op een goede manier gebruikt kunnen worden om de uiergezondheid te monitoren en op tijd in te grijpen wanneer dat nodig is.

Bij geiten is in nederland Staphylococcus aureus de belangrijkste verwekker van kli- nische mastitis. Subklinische mastitis wordt vaak veroorzaakt door coagulase-negatieve staphylococcus soorten, maar ook S. aureus veroorzaakt soms subklinische mastitis bij de geit. in een collectie nederlandse S. aureus isolaten werden nauwelijks verschillen gezien tussen isolaten die uit een subklinische mastitis werden gekweekt en isolaten van een klinische mastitis. Wel bleken isolaten van hetzelfde bedrijf meer op elkaar te lijken dan isolaten van verschillende bedrijven. Dit geeft aan dat S. aureus bij de geit (net als bij het rund) voornamelijk verspreidt van geit op geit (en niet via de omgeving) en dat subklinische mastitis waarschijnlijk een risico vormt voor klinische mastitis.

De belangrijkste diagnostische tests voor uiergezondheid bij melkgeiten zijn het meten van het celgetal en het doen van bacteriologisch onderzoek. Beide tests kunnen zowel op melk van individuele dieren of uierhelften als op tankmelk worden toegepast. intramammaire infectie met S. aureus heeft een sterk effect op het celgetal bij de geit, waardoor het celgetal een waardevolle test is voor het aantonen van deze infecties. Bij een afkapwaarde van 1.5 miljoen cellen/ml had celgetal bij geiten aan het begin van de

lactatie een sensitiviteit van 0.90 en een specificiteit van 0.95 voor het aantonen van een subklinische S. aureus infectie. toch heeft ook een aantal andere factoren een sterk effect op het celgetal, zoals lactatiestadium (zie figuur 1), pariteit en bronstigheid. Met deze factoren moet rekening worden gehouden bij de interpretatie van celgetal- bepalingen. Bacteriologisch onderzoek heeft een hoge specificiteit (>0.99), maar een lage sensitiviteit (rond de 0.20) voor het aantonen van S. aureus. Bacteriologisch onder- zoek is dus vooral waardevol om inzicht te krijgen in de aard van de verwekker, maar niet zozeer voor het aantonen of uitsluiten van individuele gevallen van subklinische mastitis. Het onderzoeken van tankmelk heeft vooral toepassingen voor het monitoren van de uiergezondheid door de tijd heen. Het tankmelkcelgetal kan waardevolle informatie geven over de ontwikkeling van het celgetal, maar wordt, analoog aan individuele celgetal, sterk bepaald door het lactatiestadium van de koppel. [...]